Yargıdan Cengiz Holding’e tokat gibi karar
Çanakkale ili, Bayramiç ilçesi, Yanıklar köyü mevkiindeki Truva Bakır Maden İşletmeleri A.Ş. tarafından yapılması planlanan 20050053 Ruhsat Numaralı sahada Feldspat Ocağı projesi ile ilgili ''Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir'' kararının iptali için Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ve 24 köylü tarafından açılan davada bilirkişi raporu doğrultusunda “yürütmeyi durdurma” kararı verildi. Mahkeme “Dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararı hukuka aykırıdır ve uygulanması halinde çevresel etkilerinin telafisi güç veya imkansız olabileceği sonucuna varılmıştır.” dedi.
Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararına itiraz yolu da kapalı.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği tarafından yapılan açıklamada, “Bilirkişi tarafından yapılan inceleme ve keşif sonrasında hazırlanan raporda;
Jeolojik ve Hidrojeolojik Açıdan;
PTD raporunda dava konusu maden ocağı ile ilgili yukarıda açıklanan hidrojeolojik baskı ve etkilerin yeterince incelenmediği için projenin çevresel etkilerinin en aza indirilmesi yönünden yeterli olmadığı, söz konusu etkinliğin su kaynaklarına, doğal yaşama ve yerleşim yerlerine olabilecek olumsuz etkilerinin kabul edilebilir düzeyde olmadığı ve ekolojik yapıda kalıcı tahribata yol açabileceği kanaatine varılmıştır. Ayrıca dava konusu alanın Doğu – Kuzeydoğu tarafında hemen komsu alanda aynı şirket tarafından işletilmesi planlanan Halilağa Bakır Madeni entegre projeleri (“Halilağa Bakır Ocağı Kapasite Artışı, Cevher Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Tesisi”, Hacıbekirler Göletleri ve Kırma Eleme Tesisi, Hacıbekirler-1 ve 2 Göletleri ile Kocabaş Çayı Su Alma Yapısı ve Iletim Hattı projeleri) bulunmaktadır. Özetle, ÇED alanının hemen bitişiğinde yer alan aynı firmaya ait önemli maden etkinliklerinin kümülatif etki olarak belirtilmemesi PTD’nin çok önemli bir eksikliği olarak değerlendirilmistir.
Maden Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi;
Sahada kontrollü şartlarda çalışılacağından Azami Taş Savrulması Hesabı’na göre yakınlarda yer alan evler ve ahırlar etkilenmeyecektir. ÇED izin alanı kazı sınırında gerçekleştirilecek patlatma uygulamaları sonucu oluşacak hava şoku seviyelerinin, çevre yerleşim birimleri üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır. Ocaklar ve pasa sahasında şevlerin gerekli güvenlik faktörlerini sağladığı görülmüş ve stabiliteye bağlı herhangi bir sorun oluşmayacağı tespit edilmiştir. Çanakkale İli, Bayramiç İlçesi, Yanıklar Köyü mevkii sınırları içerisinde 20050053 ruhsat numaralı sahada yapılması planlanan, “Feldspat Ocağı” projesine ilişkin tesis edilen 'Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir' kararının maden mühendisliği disiplini açısından uygun olduğu kanaatine varılmıştır.
Çevre Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi;
Toz kütlesel emisyon debilerinin hesaplanmaları yanlış yapılmıştır. Doğru hesaplama yapılırsa Yönetmelik esik değeri aşılacaktır. Projenin ülke ekonomisine katkıda bulanabilecek nitelikte olmadığı kanaatine varılmıştır.
Meteoroloji Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi;
Bölge rüzgârlıdır ve oluşacak toz ve partiküller proje alanı çevresindeki ağaç yapraklarına ve ekolojik dengeye zarar verecektir. Bölgeye ait, rüzgâr değerleri ve analizi, rüzgâr esme sayıları, tam olarak belirtilmemiştir. Projenin hava ve su kirliliğine olumsuz etkisi olacaktır.
Orman Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi;
Proje verimli Devlet ormanına isabet etmemektedir. Orman ekosisteminin evvelce tahrip olması nedeniyle çevresindeki açıklık ve bozuk orman alanlarının varlığı göz önüne alındığında orman varlığı üzerinde yaratacağı etkinin sınırlı olacaktır.
Biyoloji Disiplini Açısından Değerlendirilmesi;
Söz konusu faaliyet için ne kadar ağaç kesileceğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ekosistem kontrolü ve habitat korunmasının sağlanabilmesi için, öncelikle arazide kesilecek ağaç sayısının belirlenip, kaybolacak flora ve fauna elemanlarının devamlılığının sağlanmasını amaçlayan kapsamlı tedbir planlamalarının yapılması gereklidir.
Toz oluşumu için önlem olarak uygulanan arazöz ile sulama işlemi için gerekli suyun nereden alınacağına dair kesin bilginin olmadığı görülmüştür. Toz oluşumunun kontrolü flora ve fauna birliklerinin korunması için büyük önem arz eder. Söz konusu faaliyet sahası yakın çevresinde yapılan akademik floristik çalısmalar incelendiğinde, endemik bitkilerin olmadığını varsaymak şüpheli bir yaklaşımdır; Proje, flora-fauna ve ekosistem değerlendirmesi yönünden uygun değildir.
Ziraat Mühendisliği Açısından Değerlendirilmesi;
Civarda başka projeler de bulunması nedeniyle, projenin tarım alanları üzerindeki etkisi kümülatif bir şekilde daha detaylı olarak incelenmelidir.
Harita Mühendisliği Disiplini Açısından Değerlendirilmesi;
Proje, harita mühendisliği disiplini açısından uygundur.
SONUÇ OLARAK;
Mahkeme heyeti yukarıdaki bilirkişi raporunu değerlendirerek;
“Bu durumda, dava dosyasında mevcut bilgi ve belgeler ile Mahkememizce aldırılan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu ÇED Gerekli Değildir kararının verildiği alanda orman bakımından zararlı sonuçların ortaya çıkmayacağı ve maden işletim kuralları açısından proje tanıtım dosyasının bilimsel verilere uygun olarak hazırlandığı, proje alanının fiili durum ve harita üzerinde uyumlu olduğu anlaşılmaktaysa da; proje kapsamında yapılacak faaliyetlerle yeraltı ve yerüstü suların zarar görebileceği, proje kapsamında yapılacak tasıma islerinde mesafelerin eksik olarak hesaplanmış olduğu, doğru hesaplama yapıldığı takdirde Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan eşik değerin aşılmıs olacağı ve böylece çevre kirliliğine sebep olunacağı, proje bölgesinin rüzgarlı bir alan olması nedeniyle oluşacak tozların ağaç ve bitkilere tutunarak zarar görmelerine yol açacağı ve projeye yakın konumda bulunan diğer proje alanları ile kümülatif etki değerlendirmesi yapılmadan proje tanıtım dosyasının hazırlandığı anlaşıldığından, Çanakkale ili, Bayramiç ilçesi, Yanıklar köyü mevkiindeki Truva Bakır Maden İşletmeleri A.S. tarafından yapılması planlanan 20050053 Ruhsat Numaralı sahada Feldspat Ocağı projesi için davalı idarece verilen 25/04/2024 tarih ve E-2024177 sayılı ''Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararının hukuka uygun olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Öte yandan, hukuka aykırılığı ortaya konulan dava konusu işlemin "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararına ilişkin olduğu ve uygulanması halinde çevresel etkilerinin telafisi güç veya imkansız olabileceği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden, 2577 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, anılan Kanunun 20/A maddesi uyarınca itiraz yolu kapalı olmak üzere, 22/11/2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.” demiştir.
Karara çok sevindik. Mahkemenin “ÇED Gerekli Değildir” kararını da iptal etmesini bekliyoruz.
Ayrıca “Halilağa Bakır Madeni Projesi” için de Danıştay’dan en kısa zamanda bir yürütmeyi durdurma kararı bekliyoruz” denildi.